Uzależnienie jest zjawiskiem szeroko opisanym w literaturze fachowej. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała uzależnienie za chorobę rozwijającą się w czasie, postępującą i śmiertelną. Istnieje możliwość zatrzymania uzależnienia na każdym etapie jego rozwoju, nie można go jednak całkowicie wyleczyć.
Uzależnienie charakteryzuje się następującymi objawami:
- głód czyli uczucie silnego przymusu zażycia substancji
- utrata kontroli nad częstotliwością zażywania, nad ilością substancji i nad niemożnością zaprzestania używania,
- zmiana tolerancji oznacza zwiększające się zapotrzebowanie na substancję
- zespół odstawienia to kilka współwystępujących ze sobą objawów psychofizycznych związanych z zaprzestaniem działania zażytej substancji, występowaniem głodów kiedy osoba uzależniona nie ma dostępu do substancji od której jest uzależniona ani innych środków, które stosuje zastępczo
- koncentracja życia wokół substancji, jej spożywanie, radzenie sobie z objawami odstawienia poprzez zdobywanie i zażywanie substancji
- straty w różnych obszarach życia nie powstrzymują osoby uzależnionej przed dalszym zażywaniem.
Uzależnienie charakteryzują także mechanizmy typowe dla funkcjonowania i myślenia osoby uzależnionej, takie jak:
- mechanizm iluzji i zaprzeczeń
- mechanizm nałogowego regulowania uczuć
- mechanizm rozpraszania i rozdwajania „JA”